En enero sube al otero

Paremiotipo: En enero sube al otero

Criterios de búsqueda

- Cronología > mes > enero

- Ámbito temático general > augurio > buen augurio + mal augurio

- Ámbito temático general > territorio > otero

Comentario

Encontramos doce refranes que responden a este paremiotipo, y que ocupan sobre todo áreas del occidente de la península ibérica: tres en portugués, siete en gallego (uno sin geolocalizar), uno en asturiano y uno en castellano (sin geolocalizar). En todos los casos se parte de la conveniencia de que el hombre del campo suba al otero (o se ponga en el otero) en el mes de enero, con el fin de conocer cómo será la cosecha. Así, en caso de que vea verdear, puede entristecerse porque el año será malo; en cambio, si ve secar (o terrear), es decir, si la tierra aparece quemada por la helada, puede alegrarse porque se anuncia un año benigno. El refrán asturiano representa una variante única, puesto que interpreta la situación exactamente al revés.

Relación de refranes

- Em Janeiro põe-te no outeiro; se vires verdejar, põe-te a chorar; se vires terrear, põe-te a cantar (portugués)

Em Janeiro, assobe ò oiteiro: / Se vires verdejar, põe-te a chorar; / Se vires aterneguir, põe-te a rir (portugués)

En enero ponte en el otero, y si vieres verdeguear ponte a llorar, y si vieres terreguear ponte a cantar (castellano) [no geolocalizado]

En xaneiro ponte no outeiro; se ves verdegar, ponte a chorar; e se ves secar, ponte a cantar (gallego)

En xaneiro súbete ó outeiro: se ves neghrexar bótate a cantar, e si ves verdexar bótate a chorar (gallego)

En xaneiro súbete ó outeiro: se ves pardexar ponte a cantar, se ves verdegar ponte a chorar (gallego)

En xaneiro súbete ó outeiro: se ves terrexar ponte a cantar, se ves pradear, ponte a chorar (gallego)

En Xaneiro vaite a outeiro: si ves verdegar[,] pont'a chorar; si ves terrexar[,] pont'a cantar (gallego) [no geolocalizado]

Janeiro – geadeiro, / Sobe-te ao outeiro: / Se vires verdejar, / Põe-te a chorar; / Se vires esterregar / Põe-te a cantar (portugués)

No xaneiro súbete ó outeiro: se ves a verdexar[,] bótate a chorar, e si ves a estarruxar bótate a cantar (gallego)

Xaneiro[,] súbete ó outeiro: se ves terrexar bota a cantar e se ves verdexar bótate a chorar (gallego)

Variante

En Xeneiro súbete al outeiro, si ves verdexar ponte a bailar, si ves terreisar, ponte a tchorar (asturiano)