Lluvia con sol → hecho extraordinario

Paremiotipo: Lluvia con sol → hecho extraordinario

Criterios de búsqueda

- Meteorología > lluvia con sol

- Ámbito temático general > personificación y afines

Comentario

El hecho de que llueva y se vea el sol simultáneamente ha llamado la atención de los hablantes, pues se trata de un fenómeno poco habitual y, hasta cierto punto, poco explicable en un primer análisis, ya que la lluvia se asocia con las nubes y el tiempo nublado. Eso hace que los hablantes asocien el fenómeno con hechos extraordinarios: actividades de seres fantásticos (el diablo o las brujas) o actividades impropias en los animales (casarse las gallinas o las zorras). Véase al respecto:

- Matti Kuusi (1992-1994): "La pioggia con il sole. Storia di un modo di dire nel mondo» [traducción de Regen bei Sonnenschein. Zur Weltgeschichte einer Redensart. Helsinki: Academia Scientiarum Fennica, 1957], Quaderni di Semantica (I) 2/92, pp. 279-327; (II) 1/93, pp. 79-152; (III) 2/93, pp. 249-331; (IV) 1/94, pp. 123-179; (V) 2/94, pp. 273-320.

-  Xesús Ferro Ruibal, "Cando chove e dá o sol... ¿Un fraseoloxismo internacional poliédrico?", Cadernos de Fraseoloxía Galega, 9 (2007), pp. 67-94.

Este grupo de refranes forma un paremiotipo, con variantes, que puede resumirse en una primera parte que explicita el fenómeno de lluvia con sol y una segunda parte que explicita el hecho extraordinario. Algunos refranes (los menos) pueden presentar aún una tercera parte (con una tipología diversa). Otros escapan al paremiotipo general y hacen seguir a la lluvia con sol una invocación a Dios o a la Virgen sin que se produzca ningún hecho extraordinario.

El paremiotipo se registra por toda la Romania continua, con alguna excepción como la de las variantes lingüísticas romanches (para las que, sin embargo, disponemos de un corpus de refranes abundante). La base de datos ofrece un resultado de cincuenta y seis refranes, de los cuales once sin geolocalización (dos portugueses, uno castellano, dos catalanes, cinco occitanos, y uno italiano).

Presentamos en distintos mapas (51.2., 51.3., 51.4., 51.5.) las diferentes descripciones del hecho extraordinario de la segunda parte del refrán.

Relación de refranes

- A chover e a fazer sol, está Nossa Senhora a bordar um lençol (portugués)

- A chover e a fazer sol, estão as velhas a remendar o fole (portugués)

- A pieuv e a fa sùl, le galiné van far l'amùr (piamontés)

- Cando chove e quenta o sol está o demo metido no fol (gallego)

- Cando chove e quenta o sol[,] anda o demo cun bastón, cunha caixa de alfileres pinchándolle[s] o cu ás mulleres (gallego)

- Cando chove e quenta o sol[,] vén o demo por Ferrol, cun saquiño de alfileres para lle picar no cu ás mulleres (gallego)

- Cando chove e sale o sol andan as bruxas en Ferrol (gallego)

- Cando chove e vai sol, anda o demo por Ferrol (gallego)

- Cuando chove ya fai sol, andan las vieyas alrededor (asturiano)

- Cuando llueve y fal sol [sic], quema la casa del diablu mayor (asturiano)

- Cuando llueve y fal sol [sic], tá el diablu 'n corredor; cuando llueve y torbellina, tá el diablu 'na cocina (asturiano)

- Cuando llueve y hace frío, sale el arco del judío y cuando llueve y hace sol, sale el arco del señor (castellano)

- Cuando llueve y hace sol [/], el diablo casa a su hija (castellano)

- Cuando llueve y hace sol, baila el perro y el pastor (castellano) [no geolocalizado]

- Cuando llueve y hace sol, [/] alabanzas al Señor [sic]; [/] cuando llueve y hace frío, [/] puñaladas al judío (castellano)

- Cuando llueve y hace sol, [/] hace la vieja el requesón (castellano)

- Cuando tchueve ya fai sol, berra 'l diablo 'n Camayor (asturiano)

- El día que llueve y fai sol, canta la vieya 'n Peñamayor (asturiano)

- Está a chover e a dar sol, o Senhor com o guarda-sol (portugués) [no geolocalizado]

- Está a chover e a fazer sol / E as bruxas embrulhadas num lençol (portugués)

- Está a chover e a fazer sol / E as feiticeiras a pentear-se em Penamaior (portugués)

- Está a chover e a fazer sol e a raposa a encher o fole (portugués)

- Está a chover e a fazer sol e as bruxas no pão mole (portugués)

- Está a chover e a fazer sol, / Casa-se a raposa co’o rouxinol (portugués)

- Está a chover e a fazer sol: o Diabo a comer pão mole (portugués)

- Estando sol e a chover, está algum diabo para morrer (portugués)

- Fa sol i plou, [/] les bruixes se pentinen; [/] fa sol i plou, [/] les bruixes i els bruixots (catalán)

- Lloviendo y faciendo sol, tá Dios en corredor (asturiano)

- Orbayando y faciendo sol canta la vieya nel prau mayor (asturiano)

- Pióvə ə fférə lu sólə, tuttə lə vicchjə va nn’ammórə (abrucés)

- Plou i fa sol, [/] les bruixes se pentinen [/] amb un caragol (catalán) [no geolocalizado]

- Plou i fa sol, [/] les bruixes se pentinen; [/] plou i fa sol, [/] les bruixes i els bruixots (catalán) [no geolocalizado]

- Plou i fa sol, [/] les bruixes se pentinen; [/] plou i fa sol, [/] les bruixes porten dol (catalán)

- Plou i fa sol, [/] lo diable tupa la dona (catalán)

- Plou i fa sol, [/] Nostra Senyora està a Borriol; [/] plou i fa lluna, [/] la Mare de Déu està a Catalunya (catalán)

- Quan plout et feit solei [/] Le diable bat sa femme (francoprovenzal de Italia)

- Quand plòu e fa solèl [/] Lou diable bat sa fenno emb un poustèl (occitano) [no geolocalizado]

- Quand plòu e fai solèu, li fachiniero fan bugado (occitano) [no geolocalizado]

- Quand plòu e fai solèu, lou diable bat sa femo (occitano) [no geolocalizado]

- Quand plòu e souleio, lou diable bat sa femo (occitano) [no geolocalizado]

- Quando chove e está sol, bailam as manas em Campo Maior (portugués)

- Quando está a chover e a fazer sol / É as velhas a dançar em Rio Maior (portugués)

- Quando está a chover e a fazer sol, / Estão as bruxas a dançar em Campo Maior (portugués)

- Quando está a chover e a fazer sol, / Estão as bruxas a fiar linhol (portugués)

- Quando piove e c'è il sole [/] il diavolo fa l'amore (italiano) [no geolocalizado]

- Quando piove e luce il sole, tutte le vecchie vanno in amore (toscano)

- Quandu ellu piove è face u sole tandu a volpe face l'amore (corso)

- Quant ch'al plûf e al è soreli [/] si petènin lis strìis (friulano)

- Quò's la chambada dau bòn Dieu (occitano) [no geolocalizado]

- Quò's le Diable que se bat amb sa femna (occitano)

- Quouand plau e hè sou, [/] Les brouchos s envan ent Oulourou (occitano)

- S'a è ploie e soreli insieme, si petenin lis strîs (friulano)

- Sol e chuva, casamento da viúva (portugués) [no geolocalizado]

- Tá a chover e a fazer sol / E uma velha embrulhada num lençol, / Cum caldeiro ao pescoço / A tirar água dum poço (portugués)

Variantes: invocación a la Virgen o a Dios sin alusión a hechos extraordinarios

- Abba et sole, trigu a muntone, subta sa cappa de nostru Segnore (sardo)

- Plou i fa sol, [/] la Verge Maria; [/] plou i fa sol, [/] la Verge ja ho vol (catalán)