Contraste entre Navidad y Pascua. Navidad al sol, → Pascua al fuego

Contraste entre Navidad y Pascua

Son muy abundantes los refranes en que contrastan una Navidad con buen tiempo (sol, posibilidad de estar al aire libre) y una Pascua de mal tiempo y frío, que obliga a cobijarse al amor del fuego. Responden a una especie de filosofía compensatoria que se observa en otras creencias y paremiotipos, como en el caso de la Candelaria (cf. el paremiotipo 4. [Si / cuando] la Candelaria llora [llueve] → invierno fuera; [si / cuando] la Candelaria ríe [sol] → invierno por venir).

Paremiotipo: Navidad al sol, → Pascua al fuego

Criterios de búsqueda

- Cronología > fecha fija > Navidad + fecha movible > Pascua de Resurrección

- Meteorología > sol [categoría y subcategoría]

- Ámbito temático general > elementos de la vida cotidiana > fuego

Comentario

Ofrece veinticuatro resultados, diez de los cuales sin geolocalización. Se dan testimonios geolocalizados en la península ibérica y en el norte de Italia.

El paremiotipo principal responde a la vinculación de los continuadores de sole y focu, respectivamente, a 'Navidad' y 'Pascua'; de manera escueta (por ejemplo, en catalán Nadal al sol, | per Pasqua al foc), o bien a través de fórmulas algo más elaboradas: La de Navidad al sol y la de Flores al fuego, si quieres año derechero (castellano); Quien toma el sol en Navidad, fuego de Pascua buscará (castellano).

Agrupamos aparte fórmulas en que no se explicitan los tipos léxicos sol y fuego, pero que expresan los conceptos correspondientes a través de otros medios: así, Quau pèr Calèndo se souleio, [/] Pèr Pasco brulo sa ligno (occitano).

Se registra una versión cronológicamente invertida en portugués: Páscoa à lareira, Natal à soalheira. Y otro testimonio portugués, con doble formulación, en orden cronológico inverso y, a continuación, normal: Se a Páscoa é a assoalhar, é o Natal atrás do lar, se a Páscoa é atrás do lar é o Natal a assoalhar.

Asimismo en portugués, se presenta un contraste inverso, del tipo de "Navidad al fuego, Pascua al sol", en dos registros que incluimos al final: Natal ao borralhal, Páscoa ao soalhal; Natal ao lar, Páscoa a assoalhar.

Relación de refranes

- A Natale il solicello[,] a Pasqua il focherello (toscano)

- Chi fa il ceppo al sole, fa la Pasqua al fuoco (italiano) [no geolocalizado]

- Chi fa Natale al sole [/] fa Pasqua al fuoco (italiano) [no geolocalizado]

- La de Navidad al sol y la de Flores al fuego, si quieres año derechero (castellano)

- Nadàl al sol, Pasqua al fògo (véneto)

- Nadal al sol, | per Pasqua al foc (catalán)

- Nadêl a e' sol, Pasqua a e' fugh (romañés)

- Natal al sô, Pasqua al fœugh (lombardo)

- Natale al sole — Pasqua al fuoco. [/] Natale al fuoco — Pasqua al sole (italiano)

- Per Nadal al sol i per Pasqua al foc, si vols que l’any sia bo (catalán) [no geolocalizado]

- Per Nadal al sol, per Pasqua al foc (catalán)

- Quien toma el sol en Navidad, fuego de Pascua buscará (castellano)

- Ta Navidat al sòl, ta Pascua al fòc (benasqués)

Otras variantes del paremiotipo

- Pelo Natal sol, pela Páscoa, carvão (portugués) [no geolocalizado]

- Por Navidad, sol; / por Pascua, carbón (castellano)

- Quau pèr Calèndo se souleio, [/] Pèr Pasco brulo sa ligno (occitano) [no geolocalizado]

- Qui à Noël se chauffe au soleil, [/] À Pâques brûle la bûche de Noël (francés) [no geolocalizado]

- Qui per Nadal s'assoleia, | per Pasqua s'atorreia (catalán)

- Qui pèr Nadau s'assoulelho, [/] Pèr Pascos s'estourrelho (occitano) [no geolocalizado]

- Qui se chauffe au soleil à Noël, le saint jour, [/] Devra brûler du bois quand Pâques aura son tour (francés) [no geolocalizado]

- Se a Páscoa é a assoalhar, é o Natal atrás do lar, se a Páscoa é atrás do lar é o Natal a assoalhar (portugués) [no geolocalizado]

Fórmula invertida

- Páscoa à lareira, Natal à soalheira (portugués)

Contraste inverso

- Natal ao borralhal, Páscoa ao soalhal (portugués)

- Natal ao lar, Páscoa a assoalhar (portugués) [no geolocalizado]