Arreboles de mañana → lluvia [rima con el tipo léxico "camino"]

Paremiotipo: Arreboles de mañana → lluvia [rima con el tipo léxico "camino"]

Criterios de búsqueda

- Meteorología > cielo > arreboles

- Cronología > partes de la jornada > mañana

- Ámbito temático general > territorio > camino

Comentario

Los refranes que contienen las designaciones para 'arreboles' son muy numerosos (412 en ParemioRom) y responden a diversas tipologías. En el caso de este fenómeno meteorológico (el cielo rojizo) la predicción que se deduce depende de la parte de la jornada (matutina o vespertina) o de la dirección (poniente o levante) en que se observa este fenómeno. De hecho, ambos factores están relacionados: el amanecer o la mañana, con el levante; y el atardecer o la tarde, con el poniente.

Los hablantes de una extensa zona central de la Romania han aprovechado la posibilidad de rima entre los continuadores de matutinu camminu para formular refranes predictivos que contienen una rima entre la designación de la parte del día y la predicción de lluvia en los caminos (en el camino, en singular en la formulación de los refranes para mantener la rima). Algunos de ellos sustituyen la lluvia por su consecuencia: el barro en el camino. Esta rima no es posible en las lenguas en que los tipos léxicos utilizados no presentarían tal rima, cosa que excluye las lenguas ibéricas (menos el catalán) y parte de la península itálica (donde mattina no facilitaría la rima requerida).

Así pues, el paremiotipo ofrece dieciocho refranes, de los cuales cinco sin geolocalización (cuatro occitanos y uno francés), que se extienden desde el ámbito aragonés al francoprovenzal, pero no a las variedades del norte de Italia o retorrománicas. Algunos presentan una segunda parte en que la predicción es de buen tiempo si los arreboles se producen por la tarde.

Relación de refranes

- Boira roya pe'l maitín, augua pe'l camín (aragonés)

- Broma arroja deth ser, [/] beth temps se ve, [/] broma arroja de meddia, [/] era ploja tot eth dia, [/] broma arroja deth maitin, [/] era ploja peth camin (occitano aranés)

- Bromes arroges peth maitin, [/] era ploja peth camin (occitano aranés)

- Cel rogent al matí, la pluja pel camí (catalán)

- Le gnoule rodze di nat lavon lo plat; [/] Le gnoule rodze di matin,[sic] quintson lo tsemin (francoprovenzal de Italia)

- Nebbie rosse lo vëpro [/] Quetton lo tsemeun onnèto, [/] Nebbie rosse lo mateun [/] Quintson lo tsemeun (francoprovenzal de Italia)

- Neblè rodze, lo matin, [/] Pacioc pë le tzemin; [/] Neblè rodze lo né, [/] Solei pë le cré (francoprovenzal de Italia)

- Nioule rodze de matin [/] Tseuntson lo tsemin (francoprovenzal de Italia)

- Nivo rouge lou matin [/] Fai courre l'aigo au camin (occitano) [no geolocalizado]

- Nuage rouge le matin / Fait courir l'eau par chemin (francés) [no geolocalizado]

- Nuages rouges le matin [/] Annoncent la boue dans le chemin (francés)

- Rojor al matí, la pluja pel camí (catalán)

- Rojor al vespre, el sol a la finestra; rojor al matí, la pluja pel camí (catalán)

- Rouge de matin [/] Escoumpisso lou camin (occitano) [no geolocalizado]

- Rouge de sero [/] Bèu tèms espero; [/] Rouge de matin [/] Bagno lou camin (occitano) [no geolocalizado]

- Rougeirolo de la sero [/] Bèu tèms espero; [/] Rougeirolo dóu matin [/] Plueio en camin (occitano) [no geolocalizado]

- Roussiou le matin [/] Patchoc pe tchemin, [/] Roussiou la sera [/] Boun teins espèra (francoprovenzal de Italia)

- Vermellor al matí, la pluja pel camí, si és a la tarda, està passada (catalán)